Midden in de hoofdstad staat het Koninklijk Paleis Amsterdam. Dit Amsterdamse paleis wordt al 200 jaar gebruikt als officieel ontvangstpaleis van het Koninklijk huis, zo ook nu door Willem-Alexander. Het Paleis speelt een grote rol tijdens staatsbezoeken, maar ook bij andere koninklijke ontvangsten, zoals de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie, diners en prijsuitreikingen. Daarnaast is het zoveel mogelijk opengesteld voor bezoekers.
Het Paleis is het grootste en misschien wel meest prestigieuze gebouw uit de Gouden Eeuw. In 1655 was het een waar wereldwonder en daarmee nu een van de belangrijkste monumenten van Nederland. Oorspronkelijk is het niet gebouwd als paleis maar als stadhuis van Amsterdam. Architect Jacob van Campen ontwierp een gebouw dat de grote macht en rijkdom weerspiegelde van Amsterdam in de zeventiende eeuw. Atlas is hier het meest bekende voorbeeld van. Als straf draagt hij voor eeuwig de hemel op zijn schouders. Dat hij boven op het “stadhuis” boven de stad uittorent, verbeeldt hoe Amsterdammers hun stad zagen als het centrum van het universum. Generatie op generatie zijn kinderen gewaarschuwd dat als ‘Atlas ooit zijn sterrenhemel laat vallen, Amsterdam verloren gaat’.
De compositie van de gevel van het gebouw is harmonieus en voldoet aan de ideale klassieke verhoudingen. Als is het opvallend een monumentale ingangspartij ontbreekt. De officiële ingang bevindt zich tegenwoordig aan de Nieuwezijds Voorburgwal 147. Voor bezoekers en toeristen is een ingang beschikbaar aan de Damzijde. Voor alle vensters op de begane grond zitten zware tralies. In de vensters van de Vierschaar zijn de openingen, waardoor musketten konden worden gestoken om zo een mogelijk bestorming van de ingang af te weren, nog duidelijk zichtbaar. Het getal zeven van de bogen werd ook wel gezien als symbool voor de zeven Gewesten van de Noordelijke Nederlanden, maar in de bouwtijd wordt daarvoor geen bewijs gevonden. Ondanks dit ontoegankelijke karakter van het gebouw is het meer dan de moeite waard een kijkje binnen te nemen.
In het hart van het gebouw ademen de Burgerzaal en de marmeren galerijen nog steeds de grandeur van de Gouden Eeuw. Beeldhouwwerken en schilderijen van de beroemde kunstenaars – zoals Rembrandt’s leerlingen Govert Flinck en Ferdinand Bol – vertellen het verhaal van Amsterdam als centrum van het universum. Ze imponeren tot de dag van vandaag.
Aan de andere kant van de burgerzaal is de ingang naar de schepenzaal. Hierboven wordt de ‘Gerechtigheid’ afgebeeld met een zandloper en martelwerktuigen. De ‘Gerechtigheid’ vertrapt de ‘Hebzucht’, gerepresenteerd door koning Midas met ezelsoren, en de ‘Nijd’, uitgebeeld als Medusa met slangen als haar. Aan deze kant is ook het beeld van Atlas. Om de grootsheid van Amsterdam in die tijd te benadrukken, neemt Atlas ook binnen een prominente plek in. Op iets minder opvallende, maar minstens zo belangrijke plek waarschuwt Argus, op zijn beurt, de bestuurders altijd waakzaam te zijn.
Boven de ingang van de galerijen zijn in de bogen de elementen ‘Aarde’, ‘Water’, ‘Lucht’ en ‘Vuur’ afgebeeld. In de 17e eeuw dacht men dat het universum uit deze vier elementen was opgebouwd. De grote beelden op de kroonlijst zijn de gietmodellen van de bronzen figuren op de frontons van de oostelijke en westelijke buitengevel. Zij stellen voor: ‘Vrede’ (oost), ‘Voorzichtigheid’ (zuidoost), ‘Gerechtigheid’ (noordoost), ‘Atlas’ (west), ‘Waakzaamheid’ (zuidwest) en ‘Gematigdheid’ (noordwest).
De italiaanse invloeden zijn nog steeds voelbaar, ondanks alle verbouwingen die Lodewijk Napoleon liet aanbrengen om het van Stadhuis om te vormen tot Paleis. Nadat hij verdreven was en de Oranjes een Koninklijke Dynastie werden, schonk Amsterdam het Paleis aan Koning Willem I. De kosten van het onderhoud waren te hoog voor de stad. De Oranjes hebben er zelden gebruik van gemaakt. De historische twijfelende houding van het stadsbestuur, maar ook van delen van de bewoners van de stad maakte dat de Oranjes Amsterdam meden.
In het spel Patrimonia zijn alle nog bestaande stadhuizen van de stad opgenomen: het Paleis, Hotel the Grand en de Stopera!
